Παρασκευή 7 Ιουνίου 2013

Κωστή Παλαμά, Ίαμβοι και ανάπαιστοι, αρ. 28


σχόλια και σκέψεις της μαθήτριας Φωτεινής Τζιρή


"Με πελέκι αστραπόμορφον
 η αλύπητη Επιστήμη
 χτυπάει και σπάει το Είδωλο
 και το ρίχνει συντρίμμι.

 Κι ύστερα γίνετ' είδωλον
 εκείνη μες στην πλάση
 ξαναγεννώντας άθελα
 ό,τι ήρθε να χαλάσει.

 Κι έτσι αλυσίδες γύρω μας
 παντού, σκοτάδια θεία.
 Κάθε Αιτία, μυστήριο·
 κάθε Αλήθεια, θρησκεία".

Ο Κωστής Παλαμάς προβάλλει την άποψή του για τον ρόλο της επιστήμης και για να ακριβολογούμε για τον "ύποπτο" ρόλο  που έχει στην καθημερινή μας ζωή. Αρχικά λέει πως ο άνθρωπος με την "αντικειμενικότητα" και την πληθώρα των γνώσεων κατάφερε να συντρίψει τα "είδωλα", όλες τις λανθασμένες πεποιθήσεις  που είχε ο κόσμος και πιθανώς κάποιες  δεισιδαιμονίες , κάποιες αντιλήψεις και δοξασίες αιώνων. Σιγά- σιγά, λοιπόν, η επιστήμη η οποία αμφισβητεί όλες αυτές τις αντιλήψεις καταλαμβάνει τη θέση τους, μια θέση ειδώλου. Θέση που είναι άτυπη για τους πολλούς, μια θέση - μυστήριο. Αφού λοιπόν πιστέψουμε τις απόψεις της και τις βάλλουμε στη ζωή μας, προσπαθεί να ερμηνεύσει τον κόσμο με λογικό πάντα τρόπο. Άλλωστε, η βάση της επιστήμης είναι η λογική και η αμεροληψία. Καθημερινά, λοιπόν, με τους νέους της νόμους, τα νέα φαινόμενα, τις νέες ανακαλύψεις οδεύει προς την προσέγγιση της κατανόησης του κόσμου αυτού από άκρη σε άκρη. Κάθε καινούρια ανακάλυψη όμως έχει και τις δικές τις αμφισβητήσεις, τα δικά της εμπόδια και καταντά κατεστημένο  κόντρα σε νέα δεδομένα. Η επιστήμη είναι όπως το έθεσε ο Carl Sagan "ένα κερί μέσα στο σκοτάδι". Λάμπει σαν φως στον κόσμο γύρω μας και μας επιτρέπει να δούμε πέρα από τις προκαταλήψεις και τους φόβους μας, πέρα από την άγνοια και τις ψευδαισθήσεις μας, πέρα από τη μαγική σκέψη των προγόνων μας που δίκαια πάλεψαν για την επιβίωσή τους με το να φοβούνται και να προσπαθούν να δαμάσουν απόκρυφες και υπερφυσικές δυνάμεις.

Οι τελευταίοι στίχοι που χρησιμοποιεί ο ποιητής "Κάθε Αιτία μυστήριο, κάθε Αλήθεια θρησκεία" ειπώθηκαν  με τέτοιο τρόπο, ώστε να μας κάνουν να σκεφτούμε και να μας μεταδώσουν όλη την αλήθεια για την επιστήμη. "Κάθε αιτία μυστήριο": όταν οι επιστήμονες παρατηρούν κάτι περίεργο και ξένο για τα μέχρι τότε δεδομένα, αυτό αποτελεί την αιτία για να αρχίσουν την πορεία μιας έρευνας, δημιουργώντας ένα υπέροχο μυστήριο για το μυαλό τους και για τον κόσμο. "Κάθε αλήθεια, θρησκεία": ένα απ’ τα βασικότερα στοιχεία της επιστήμης, ότι υπάρχει το αλάνθαστο της γνώσης. Τίποτα όμως και ποτέ δεν μπορούμε να θεωρήσουμε ακριβώς σίγουρο και αληθινό. Κάποιες φορές η αλήθεια  της επιστήμης συγκρούεται με πολυποίκιλους τρόπους με τη θρησκεία ή δεν συμβαδίζει με την αλήθεια της θρησκευτικής πίστεως. Η αλήθεια της πίστης είναι μια ανυπέρβλητη, ακαθόριστη και αδιάστρεπτη αλήθεια που δεν μπορούμε να την εξηγήσουμε οι άνθρωποι με απλά λόγια. 

Στο ποίημα επίσης παρατηρούμε πως οι λέξεις "Αιτία" και "Αλήθεια"  είναι  γραμμένες με κεφαλαίο. Έτσι, ο Παλαμάς  θέλει να μας τονίσει ότι η επιστήμη βασίζεται ουσιαστικά σε αυτές τις δύο έννοιες.  Την Αιτία, η οποία οδηγεί προς την υποκειμενική πολλές φορές αλήθεια. Η επιστήμη για πολλούς ανθρώπους αποτελεί ένα βαθύ, μοναδικό και ιδιαίτερο δρόμο. Μέσα σ' αυτόν κρύβεται η μαγεία και  η δύναμη της ευφυΐας, η δυνατότητα του ανθρώπου να ξεπεράσει τα όρια του μυαλού και της λογικής του, να ξεπεράσει κατεστημένα και να φτάσει στην επεξήγηση του κόσμου. Η θρησκεία, από την άλλη, όσοι αιώνες και αν περάσουν, όσο και αν εξελιχθεί ο άνθρωπος, όσο και αν εξαντλήσουμε τις δυνατότητες του μυαλού μας, πάντα θα έχει ως αντικείμενο το βαθιά ακατανόητο, το δύσβατο, το επικίνδυνο, αυτό που πάντα θα καταρρίπτει τις αλήθειες της επιστήμης. Και πιθανώς εκεί να υπάρχει η κορύφωση και τελικά η μαγεία και η ολοκλήρωση της ανθρώπινης  φύσεως. Γιατί η θρησκεία δε βασίζεται απλά στη λογική αλλά σε κάτι πολύ ανώτερο της, σε κάτι αδιαπέραστο, άτρεπτο , αδιαίρετο, ανεπανάληπτο, όμορφο και αυτό για εμένα ονομάζεται "Αγάπη και Πίστη". Είναι τελικά αυτές οι έμφυτες αρετές που αν τις έχουμε βιώσει, η επιστήμη γίνεται απλώς ένα παρακλάδι που θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε αυτόν τον μοναδικό κόσμο και να φτάσουμε στην αλήθεια. Γιατί η Αγάπη και η Πίστη όσοι αιώνες και αν περάσουν θα καταρρίπτουν τη λογική των στενόμυαλων ανθρώπων!!!

Σχόλια και σκέψεις του μαθητή Νίκου Κουναλάκη

 Ο ρόλος της επιστημης

Ο ρόλος της επιστήμης σήμερα ειναι ρόλος δικαστηρίου... Η επιστήμη φτάνει στο σημείο να ελέγχει, να διαπιστώνει, να εξακριβώνει και να ανατρέπει γνωστές αλήθειες, προκαταλήψεις και δεισιδαιμονίες...
Επιπλέον, έχοντας προσελκύσει άπειρα άτομα, μέσω αυτής να εξηγήσουν το σύμπαν, αποτελεί τον δικαστή για ό,τι αφορά το σύμπαν, που κρίνει αν κάτι είναι "αλήθεια" ή δεν ισχύει. Στο πέρασμά της, μας επιτρέπει να δούμε παραπέρα, και να εξηγήσουμε με σύμβολα, νόμους και θεωρίες οποιοδήποτε φαινόμενο. Χρησιμοποιώντας την δύναμη της γνώσης και της ευφυΐας, πιθαμή προς πιθαμή, σαρώνει τα πάντα..."Επεξηγώντας" τα πάντα... 
"Αποκωδικοποιώντας" τα πάντα, "ρίχνοντας φως" στα πάντα.... Κάνοντάς το αυτό, όμως, παίρνει την θέση μιας Ιδέας, μιας Δύναμης όπου καταφεύγουν και πιστεύουν οι άνθρωποι, χωρίς να την αμφισβητούν, ξεχνώντας πως σκοπός είναι πάντα να ανακαλύψουμε την Αλήθεια...

"Η επιστήμη χωρίς την Θρησκεία, είναι κουτσή......Η θρησκεία χωρίς την επιστήμη είναι τυφλή"
-Άλμπερτ Αϊνστάιν-